Je kent het wel, een fijn glas bubbels bij een feestelijke gelegenheid, als aperitief of gewoon omdat het lekker is. Maar wat is mousserende wijn nu precies, en wat voor soorten zijn er? Je leest het in dit artikel.
Wat is Mousserende wijn?
Een mousserende wijn niets meer of minder dan wijn met bubbels. Technischer gesproken hebben we het dan over vergist druivensap waarin koolzuurgas is opgenomen en zintuigelijk waarneembaar is. Je kunt de bubbels dus horen, zien en/of voelen. Dit impliceert ook dat er duidelijk voldoende bubbels aanwezig zijn om het als mousserend te ervaren: een Vinho Verde uit Portugal kan bijvoorbeeld ook iets sprankelends hebben, maar dit noemen we geen mousserende wijn; de bubbels daarin zijn eerder een overblijfsel van het wijnmaakproces dan een bewuste keuze; wat bij mousserende wijn wel het geval is.
Hoe wordt mousserende wijn gemaakt?
De basis voor elke mousserende wijn ligt in de keuze van de druiven en de rijpheid daarvan: Sommige druivenrassen zijn nu eenmaal beter geschikt voor mousserende wijnen dan anderen, waarbij het klimaat waar ze staan aangeplant ook van invloed is.
De druiven dienen een laag suikergehalte te hebben en hoog in zuren te zijn. Tegelijkertijd moeten ze rijp genoeg zijn om fruitaroma’s te tonen i.p.v. onrijpe groene aroma’s, zoals paprika en gras. Tijdens het rijpingsproces van de druiven nemen de suikers en aroma’s toe en de zuren af: het is dan ook belangrijk dat de wijnboer op het juiste moment oogst om een optimaal sap te krijgen. Dit proces gaat in koele klimaten overigens trager, hierdoor komen veel kwaliteitsbubbels dan ook uit koelere gebieden.
Het sap wordt vervolgens vergist tot een basiswijn, die wegens het lage suikergehalte ook laag in alcohol blijft (vergisting is immers de omzetting van suikers in alcohol). Het restproduct van dit proces is koolzuurgas: dit krijgt de mogelijkheid om het vat te verlaten waardoor je een stille basiswijn krijgt.
De meeste mousserende wijnen krijgen hun bubbels tijdens de tweede vergisting op fles (methode traditionelle/transfermethode/methode ancestrale) of op tank (methode charmat).
Er worden dan extra gisten toegevoegd aan de basiswijn die de nog aanwezige suikers omzetten in alcohol. Hierbij komt wederom koolzuur vrij, die ditmaal in de fles of het vat behouden blijft en dus oplost in de wijn: de bubbels in je glas!
Binnenkort plaatsen we een artikel met alle informatie over deze verschillende methodes!
Welke soorten mousserende wijn zijn er?
Er zijn veel verschillende soorten mousserende wijnen, de meest bekende benoemen we hier:
Champagne
De standaard voor mousserende wijn en bekend als dé luxebubbel. Champagne wordt geproduceerd in de gelijknamige wijnregio in Frankrijk, volgens de regels van de AOC champagne: dit betreft onder meer handmatige pluk van de druiven; Chardonnay, Pinot Noir, Meunier, een tweede vergisting op fles (methode traditionelle), minimaal 15 maanden sur lie rijping en minimaal 3 maanden rust na dégorgement. Champagne is er diverse stijlen: deze ontdek je in ons assortiment.
Cava
Cava is de Spaanse tegenhanger van champagne. De voornaamste druiven zijn de Macabeo, Xarel-lo en Parellada, maar daarnaast zijn ook aan aantal andere rassen toegestaan. Cava wordt ook volgens de methode traditionelle geproduceerd, alleen hoeft maar 9 maanden sur lie te rijpen. Het belangrijkste gebied voor kwaliteitscava is de Penedés, maar in tegenstelling tot veel andere mousserende wijnen mag de stijl in heel Spanje geproduceerd worden. Cava is er dan ook in uiteenlopende kwaliteiten, de reden dat een aantal makers een nieuwe mousserende wijn in het leven heeft geroepen: de Corpinnat. Deze kent een aantal strengere kwaliteitseisen (bijv. handmatige oogst) én wordt alleen van de lokale druiven geproduceerd. Dit zijn overigens eisen die veel kleine makers ook aan hun eigen kwaliteitscava stellen: de cava van Mas de la Basserola is bijvoorbeeld ook volledig op de hand geoogst en gemaakt met lokale rassen Macabeo en Parellada.
Prosecco
Prosecco is de meest gedronken bubbel ter wereld en komt altijd uit Italië. Specifieker: Prosecco wordt gemaakt in het noordoosten van Italie onder de regels van de DOC Prosecco. De wijn staat bekend om zijn fruitige stijl, het resultaat van de druif (Glera), productiemethode (methode charmat) en rijping (minimaal 6 maanden. De stijl, i.c.m. met de lage prijs, maakt het en geliefde bubbel voor veel consumenten.
Prosecco kom je tegen in uiteenlopende kwaliteit, belangrijk is om naar de term op het etiket te kijken: Frizzanta staat voor een prosecco met weinig mousse en iets meer suikers, Spumante kent een wat steviger bubbel en vaak hoger van kwaliteit. Staat er alleen Spumante op je fles? Dan is het wellicht geen prosecco maar aan andere Italiaanse bubbel…
Crémant
Crémant is de verzamelnaam voor mousserende wijn in Frankrijk die is geproduceerd volgens de methode traditionelle maar niet uit de champagne afkomstig is. Veel wijnstreken hebben hun eigen crémant op basis van de bekendste witte druif uit de regio, zoals chardonnay en Pinot Noir in de bourgogne en Pinot blanc in de Elzas. Je ziet de term crémant ook terug bij soortgelijke bubbels in Luxemburg en België.
Sekt
Sekt is de mousserende wijn van het land met de hoogste bubbelconsumptie per capita: Duitsland. Sekt is er zeer uiteenlopend kwaliteitsniveau: de bulk wordt geproduceerd met de tankmethode met basiswijnen die wordt opgekocht in Italie en de Duitisland. Deutscher sekt: moet geproduceerd worden met druiven uit Duitsland en Deutscher Sekt Ba komt dan weer uit één van de kwaliteitsgebieden in Duitsland. Winzersekt is een subcategorie: dit is de sekt van kleine wijnboeren. Die laatste groep hanteert in een aantal gevallen ook de methode traditionelle, om zo tot een hogere kwaliteit te komen: ons assortiment sekt is op die manier gemaakt.
Cap classique
In de koelere regio’s van zuid Afrika wordt de zogenaamde cap classique geproduceerd. Dit zijn methode traditionelle wijnen van goede kwaliteit. Met regelmaat worden ze ook “Vonkelwijn” genoemd, maar de laatste is geen beschermde naam en kan gebruikt worden voor alle bubbels uit het land. MCC is de term die je op je etiket wilt hebben.
Lambrusco
Wellicht ken je het nog van de verjaardagen ind e jaren ’90: Lambrusco. Deze wijn is in Nederland, waar we grote flessen van lage kwaliteit schonken, in de vergetelheid geraakt, maar is in Italië no steeds hoog aangeschreven. Lambrusco wordt geproduceerd in Lombardije en Emilia Romagna, is licht mousserend en wordt gemaakt met de tankmethode. De beste voorbeelden zijn rood.
Asti
Asti is een lichtzoete mousserende wijn uit de gelijknamige regio in Italië. Het verschil met prosecco zit hem niet alleen in de streek en druif (moscato), maar ook de gebruikte methode: dit is namelijk de methode d’Asti. Deze methode is anders dan de andere technieken om mousse te vrekijgen: namelijk door de tank halverwege de eerste vergisting luchtdicht te maken zodat de CO2 vanaf dat punt behouden blijft. Doordat de vergisting ook nog eens vroegtijdig wordt gestopt is de wijn zoeter, heeft die een laag alcoholpercentage en weinig mousse.
Spumante & espumoso
Deze termen zul je vaak op het etiket tegenkomen en geeft eerder een stijl aan dan een beschermde naam voor de mousserende wijn, zoals de voorgaande soorten. Eigenlijk staan de termen voor “mousserende wijn”. Gebieden in en in de buurt van ItaIië zullen spumante op het etiket benoemen, in Spanje en Portugal tref je espumoso. Wijnen onder deze termen kunnen zeer breed van kwaliteit zijn, de beste zijn ook weer gemaakt met de methode traditionelle, maar dan met een minder lange rijping op de lie: die is immers niet vastgelegd. Onze Sloveense bubbel is bijvoorbeeld op die manier geproduceerd!
Petillant-Naturel
Pet-Nat is een vreemd eend in de bijt, aangezien deze soms niet onder mousserende wijn geschaard wordt. Tegelijkertijd wordt het geproduceerd op de “oermethode” om bubbels te verkrijgen: de methode ancestrale. Bij deze techniek wordt de wijn tijdens de eerste vergisting op vat gekoeld waardoor de gisting pauzeert. De wijn wordt dan gebotteld en zal, zodra de temperatuur in de fles weer omhoog is, verder gisten. De stijl wordt met name gehanteerd in de natuurwijn en biologische hoek, en wordt dan ook vaak gezien als de natuurwijn onder de bubbels. Dat laatste is niet helemaal waar, aangezien makers er toch een eigen draai aan kunnen geven. Zo hebben wij de Rurale van Melsheimer in ons assortiment, een ongefilterde, biodynamische pet nat met een complex smaakpallet. En boden we in het bubbelement de Pet-nat rosé Lia aan: een Spaanse, fruitige bubbel die wél gefilterd is en heerlijk zomers wegbubbelt.
Perlwijn/parelwijn/sprankelwijn
Deze namen zie je nog niet vaak terug op het etiket maar worden onder andere gehanteerd in een land dat wellicht een mooie toekomst que bubbels heeft: Nederland. Ook hier experimenteren makers met de traditionele methode, maar gezien de jeugdigheid van het Nederlandse wijnmaakklimaat wordt er vaak nog gebruik gemaakt van CO2 injectie met een lage mousse: parelwijn.